De hedendaagse wetenschap heeft flinke vooruitgang geboekt in het begrijpen van ouder worden (dat proces dat ons allemaal raakt) en de gezondheidsproblemen die daarbij komen kijken. Tegenwoordig leven we vaak langer dan onze ouders en grootouders, maar die extra jaren brengen vaak ook een reeks chronische ziektes met zich mee. Onderzoekers hopen dat die latere jaren niet alleen als extra uren voelen, maar echt als de ‘prime time’. In dit artikel duiken we in de nieuwste ontwikkelingen rondom ouder worden, met speciale aandacht voor behandelingen zoals calorierestrictie en het bloeddrukverlagende medicijn rilmenidine.
Ouder worden en chronische ziektes
Ouder worden speelt een rol bij het ontstaan van serieuze ziektes, zoals hartproblemen, kanker en dementie. Als we het proces van ouder worden even wat kunnen uitstellen, kan dit helpen om de druk van meerdere aandoeningen tegelijkertijd te verminderen. Volksgezondheidsdeskundigen laten zien dat zelfs het verminderen van een paar jaar (waarbij mensen minder hinder van ziekten hebben) op latere leeftijd miljarden kunnen besparen op zorgkosten. Daardoor krijgt onderzoek naar manieren om ouder worden wat minder ‘als extra werkuren’ te laten voelen extra allure.
Minder eten: voordelen en problemen
Een ouderwetse aanpak om ouder worden een tandje terug te draaien is calorierestrictie. Hierbij eet je 20-40 procent minder calorieën dan normaal, en dat over een hele lange periode. Resultaten bij knaagdieren zien er veelbelovend uit, maar voor mensen is zo’n dieet vaak moeilijk vol te houden. Bovendien kan zo’n flinke daling in calorieën je afweer (je natuurlijke energie om infecties te bestrijden) onder druk zetten, wat toch weer een probleem kan opleveren.
CRM’s: nabootsen wat minder eten doet
Met caloric-restrictie mimetica (of CRM’s) kun je een andere route bewandelen. Deze middelen activeren de metabolische routes die dieren helpen te overleven in tijden van schaarste (denk aan hoe dieren omgaan met voedseltekort). Als die routes op gang komen, zorgen de cellen ervoor dat beschadigde eiwitten worden opgeruimd, wordt het energiegebruik verbeterd en wordt de stressbestendigheid opgewaardeerd. Hierdoor zijn CRM’s erg in trek bij wetenschappers (verklaring: ze proberen zo de voordelen van minder eten te benutten zonder dat je echt hoeft te minderen).
Rilmenidine: wat een interessante ontdekking
Een opvallende kandidaat in de strijd tegen ouder worden is rilmenidine. Dit bloeddrukverlagende medicijn wordt al zo’n drie decennia over de hele wereld voorgeschreven. Onderzoekers ontdekten dat rilmenidine niet alleen goed werkt tegen hoge bloeddruk, maar ook de levensduur kan verlengen. In experimenten met Caenorhabditis elegans (een klein bodemwormpje dat vaak in onderzoek wordt gebruikt), bleek dat rilmenidine de levensduur verlengt – oudere wormen profiteerden vrijwel net zo goed als de jonge (wat best verrassend bleek).
Hoe veilig is het en hoe werkt het?
Rilmenidine scant over het algemeen als een veilig middel met weinig en tamme bijwerkingen zoals hartkloppingen, slapeloosheid en een gevoel van slaperigheid (bijwerkingen die maar zelden voorkomen). Het medicijn werkt doordat het zich vastklampt aan imidazoline-receptoren op de celmembranen (de plekken op de cel waar belangrijke processen geregeld worden). In studies met wormen bleek dat de receptor nish-1 een sleutelrol speelt in de manier waarop rilmenidine de levensduur verlengt.
Vooruitkijken met rilmenidine
Hoewel de eerste resultaten erg interessant zijn, moeten er nog langere studies bij mensen worden gedaan om te checken of er kleine schade-effecten zijn en om te bevestigen dat verbeterde biologische markers ook echt leiden tot gezondere jaren. Met de wereldbevolking die steeds ouder wordt, kan zelfs een kleine vertraging in ouder worden wonderen doen. Toekomstige regelgevingen zullen waarschijnlijk nieuw beleid vereisen voor medicijnen die gericht zijn op het vertragen van ouder worden in plaats van op afzonderlijke, gediagnosticeerde ziektes.
João Pedro Magalhães, een vooraanstaand onderzoeker op dit gebied, zei: “Voor het eerst hebben we bij dieren kunnen aantonen dat rilmenidine de levensduur kan verlengen.” Hij benadrukte dat er nog meer onderzoek nodig is om aanvullende klinische toepassingen van rilmenidine te ontdekken.
Het vooruitzicht om niet alleen langer, maar ook gezonder te leven, geeft hoop aan iedereen die te maken heeft met de uitdagingen van ouder worden. De wetenschappers blijven namelijk keihard werken aan oplossingen waarmee we onze gouden jaren extra goed kunnen benutten.
