De ekster, met zijn opvallende zwart-witte verenkleed, is je vaste verschijning in zowel de stad als op het platteland. Hoewel je hem vaak ziet, zit er veel meer achter deze vogel dan je op het eerste gezicht zou denken (al zijn ecologische én culturele eigenschappen zijn de moeite van het ontdekken waard). Door te snappen hoe de ekster zich gedraagt en wat zijn rol is, leren we hem beter kennen en beschermen we hem ook beter.
Algemene kenmerken en slimme streken
De ekster, wetenschappelijk aangeduid als Pica pica, is onderdeel van de kraaiachtigenfamilie (waaronder ook kraaien, raven, kauwen en gaaien vallen). Deze pluimveervrienden hebben een uitstekend geheugen en kunnen zelfs menselijke gezichten onthouden – handig om te weten wie er eens te dichtbij kwam bij hun nest.
Naast dat ze er met hun glanzende verenkleed indrukwekkend uitzien, laat hun gedrag zien dat ze behoorlijk slim zijn. Zo snappen ze bijvoorbeeld dat dingen blijven bestaan, ook als je ze even niet ziet (objectpermanentie is dus geen mysterie voor hen). Dit verklaart ook waarom ze soms eten verstoppen voor later.
Heeft u deze kleurrijke vogel in uw tuin gespot? Dit is waarom dat slecht nieuws kan zijn
Lentebeweging en ouderschap
In de lente gaan eksters vol energie aan de slag met het bouwen van nesten en het grootbrengen van hun jongen. Ze maken stevige nesten van takken, modder en mos, en deze nesten kunnen meerdere jaren dienstdoen. Een eksternest herbergt meestal twee tot zeven eieren met licht turquoise schelpen die bedekt zijn met bruine vlekjes. Soms bouwen ze zelfs extra nesten – een slimme afleidingsmanoeuvre om roofdieren voor de gek te houden (afleidingsnesten noemen ze dat).
De manier waarop eksters paren is ook bijzonder: je ziet ze vrijwel altijd in paren gedurende het hele jaar, behalve als het gaat om jonge vogels die nog geen maatje hebben gevonden. Dit toont hoe sociaal ze zijn en hoe belangrijk het gezinsleven voor hen is.
Wat ze eten en hun rol in de natuur
Eksters zijn alleseters met een dieet dat varieert van larven en insecten tot zaden, vruchten, eieren, kuikens en zelfs karkassen. Door dode dieren op te ruimen, helpen zij mee om ziektes op afstand te houden (een nuttige taak in hun leefomgeving). Door dit brede voedingspatroon vervullen ze een opvallende functie in hun omgeving.
Reputatie versus realiteit
Eksters hebben de reputatie dat ze dol zijn op glinsterende dingen, maar dat is eigenlijk een misverstand. Ook wordt hen soms de schuld gegeven van een afname van zangvogelpopulaties, maar onderzoek wijst uit dat dit niet het geval is. Toch vallen eksters onder de categorie “schadelijke soorten” (ESOD) en mogen ze het hele jaar door worden bejaagd.
Eksters en cultuur in het dagelijks leven
In diverse culturen dragen eksters verschillende symbolische betekenissen. In China worden ze geassocieerd met vreugde, liefde en gelukkige huwelijken, terwijl Engelse en Franse spreekwoorden het zien van een enkele ekster juist in verband brengen met ongeluk.
Studies laten ook zien dat eksters behoorlijk op hun hoede zijn; ze reageren agressief als iemand eerder bij hun nest binnen is gekomen (in Zuid-Korea bleek dat ze zelfs gezichten van mensen herkennen die hun broedplek bedreigen).
Je ziet ze overal, bijvoorbeeld in stedelijke plekken zoals Lorient, waar ze met hun scherpe, herhalende roepen een levendige sfeer creëren. Ze maken deel uit van complexe sociale netwerken en laten zien hoe slim ze eigenlijk zijn.
De veelzijdigheid van de ekster maakt deze vogel tot een intrigerend onderwerp voor ornithologen en natuurliefhebbers wereldwijd. Of je nu onder de indruk bent van hun slimme gedrag of hun rol in de natuur, er valt altijd iets nieuws te leren over deze prachtige vogels die onze omgeving op manieren verrijken die we misschien nooit volledig zullen doorgronden zonder wat extra onderzoek.
